ساز شناسی --» کمانچه

با توجه به شعر مسعود سعد سلمان که در سروده خود چنین می گوید :
زنزهت وطرب عزوشادکامی و لهوز          چنگ و بربط و نای و کمانچه و بگماز
در می یابیم که نشان این ساز به قرن سوم هجری هم می رسد .

ساز شناسی --» دوزله

ائروفون ها به دو دسته تقسیم می شوند ، دسته ای که با ارتعاش دو قمیش روی هم به صدا در می آیند و دسته ای که با یک قمیش به صدا در می آیندکه دوزله از گروه دوم می باشد .

ساز شناسی --» سرنا

سرنا از جمله سازهای قدیمی و بادی است عبدالقادر مراغه ای درباره آن می نویسد :اما سرنا وآن انقص باشد از نای سفید و سیاه. و غایت حدّت آن تا بعد ذی الکل و الخمس بود چون از آن زیادت شود میل به تنافر کند و آواز وی از همه سازها دورتررود( جامع الالحان، ص 208  ) دربارة سرنا و سرنا نوازان دورة   صفویه  اسکندر بیگ شرحی آورده است و از آن جمله نام  سرنا نوازان نقاره خانة دربار همایون و علاقه شاهزادگان را به یادگیری نواختن آن شرح می دهد ( عالم آرای صفوی ص 190 ) سرنا ساز بادی دو زبانه ی مخروطی شکل است که هفت سوراخ را در رو و یک سوراخ در پشت دارد .

ساز شناسی --» تنبور

 تنبور از جمله سازهای باستانی ایران است که در اقوام ایرانی رواج داشته و هنوز هم از آن بهره میگیرند. فارابی در موسیقی کبیر خود از نوع بغدادی و خراسانی نام برده در حال حاضر انواع تربت جامی ، قوچانی ،ترکمنی، کرمانشاهی وحتی مازندرانی آن یافت میشود.این ساز دارای دو سیم است که به طور عمده به فاصله چهارم یا پنچم نسبت به یکدیگر کوک می شوند، در اغلب نواحی ایران این ساز از قداست خاصی برخوردار است.

ساز شناسی --» بلور

بلور، که به «نی چوپانی» معروف است معمولا از جنس فلز ساخته میشود.